Covid-19 salgını ulusal ve uluslararası piyasalardaki baskı, yüksek vaka sayıları ve ölüm oranlarıyla tüm dünyada derin bir endişe yaratıyor. Salgın tüm dünyada etkisini ciddi bir şekilde sürdürmeye devam ederken yükselişe geçen birkaç sektör olduğunu biliyoruz. Bunların en başında da e-ticaret yer alıyor. Sokağa çıkmanın kısıtlı ve hatta kimi zaman yasak olduğu ve zorunlu olarak dışarı çıktığımızda da içimizi saran endişe dolayısıyla kendimizi hiçbir koşulda rahat hissetmediğimiz bu günlerde, e-ticaret vasıtasıyla kapımıza gelen ürünler imdadımıza yetişiyor.

Peki e-ticaretle para kazanmak zor mu? Bu sürecin hukuki prosedürleri neler? Bu soruların cevaplarını yazının devamında bulabilirsiniz.

Zor durumda olan firmalar için e-ticaretin mükemmel bir kurtuluş yolu olduğu aşikar. Related Digital adlı firmadan elde edilen veriler uyarınca, karantina günleri başladığından bu yana web sitelerinde geçirilen süreye baktığımızda yüzde 11 oranında, elektronik satışlardaysa yüzde 6 oranında artış oldu. İnternet üzerinden hobilere yönelik alışveriş büyük ölçüde arttı. Örneğin kitap satışları yüzde 46 ve puzzle satışları yüzde 34 oranında artış göstererek sektöre hareketlilik kazandırdı.

Diyelim ki siz de bu süreç e-ticaret yapmaya karar verip satabileceğiniz ürünler için bir web sitesi kurdunuz. Daha sonra mevzuat açısından da bunun da birtakım prosedürleri bulunuyor. Bu kapsamda aşağıda bahsi geçen her bir yükümlülük, birçok işlemin aynı anda yürütülmesine bağlıdır.

E-ticaretin tabi olduğu mevzuat şu şekilde özetlenebilir: Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Kanunu (“Kanun”) asli mevzuat olmak üzere, Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”), Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği (“Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği”), Elektronik Ticarette Güven Damgası Hakkında Tebliğ, (“Tebliğ”) ve Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ.

E-ticaret adımlarını kısaca ele almak gerekirse:

1.Ticari Elektronik İleti Gönderimi

Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik ile düzenlenmiş olan ticari elektronik ileti gönderimine ilişkin uygulanacak usul ve esaslar bakımından hizmet sağlayıcıların mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesini tanıtmak ya da kutlama, temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak amacıyla alıcıların elektronik iletişim adreslerine ses, e-posta veya SMS de dahil olmak üzere ticari elektronik ileti gönderebilmesi için öncelikle Ticaret Bakanlığı tarafından kurulacak olan İleti Yönetim Sistemi’ne (İYS) kaydolması gerekir. Ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek veya tüzel kişi hizmet sağlayıcıları, Değişiklik Yönetmeliği uyarınca İYS’ye kaydolmakla yükümlüdür. Bu doğrultuda, kendilerine ticari elektronik ileti gönderilebilmesi adına onay veren alıcılar, hizmet sağlayıcılar tarafından İYS’ye kaydedilmek zorundadır ve İYS üzerinde onayı bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti gönderilemeyecektir.

2.Bilgi Verme Yükümlülüğü

Mevzuat uyarınca hizmet sağlayıcının bilgilerine ulaşılabilmesi amacıyla elektronik ağ üzerinden ana sayfada ve doğrudan ulaşılabilecek bir “iletişim” başlığının yer alması gerekir.

3.Bildirim Yükümlülüğü

Mevzuat uyarınca, kendi oluşturdukları e-ticaret ortamında işlem yapan hizmet sağlayıcılar, aracı hizmet sağlayıcılarla yurt içinde yerleşik olup yurt içinde e-ticaret faaliyetinde bulunmamakla birlikte yurt dışında yerleşik bir aracı hizmet sağlayıcı üzerinden sözleşme yapan veya sipariş alan hizmet sağlayıcıların sisteme kaydolması ve bildirimde bulunması zorunlu hale gelmiştir.

4.İşlem Rehberi

Mevzuat uyarınca, e-ticaret işlemlerinin gerçekleştirildiği ağ üzerinden doğrudan ulaşılabilecek şekilde ana sayfada İşlem Rehberi” başlığının yer alması gerekir. Bu başlık altında (i) sözleşmenin kurulabilmesi için sözleşmeye konu mal ve hizmetin seçilmesi, (ii) teslimat ve ödeme bilgilerinin girilmesi, (iii) siparişin onaylanması gibi aşamaların, ve (iv) sözleşmenin kurulabilmesi için izlenecek teknik adımların anlatılması gerekir.

İşlem Rehberi başlığı altında bulunması ve gösterilmesi zorunlu birtakım teknik adımlar ve bilgiler mevcuttur.

5.Siparişe İlişkin Yükümlülükler

İkinci el malların satılması söz konusuysa mevzuatta bu ürünlerin satışına ilişkin ayrı yükümlülükler getirilmiştir. Siparişin onaylanması aşamasında ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce, vergi ve teslimat masrafları da dahil olmak üzere ödenecek toplam bedelin ve sözleşmenin diğer şartlarının alıcı tarafından açıkça görülmesinin, alıcıya veri giriş hatalarının belirlenebilmesi için sipariş özeti ve bu hataların düzeltilebilmesi için “geri al” ve “değiştir” gibi uygun, etkili ve erişilebilir teknik araçların sağlanması gerekir.

6.Sipariş Teyidi

Siparişin alınmış olduğunun, işlemin yapıldığı ağ üzerinden ve ayrıca mevzuatta öngörülen iletişim araçlarından en az biriyle gecikmeksizin alıcıya bildirilmesi gerekir.

7.Mesafeli Satış Sözleşmesi

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ile tüketicinin korunmasına ilişkin mevzuatın temelini oluşturan 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun madde 48 mesafeli sözleşmelerini düzenliyor ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği kapsamı hakkında bilgi veriyor. Söz konusu madde kapsamında şu hususlar düzenlenmiş: (i) ön bilgilendirme yükümlülüğü, (ii) tüketicinin cayma hakkı, (iii) mesafeli satış sözleşmesinin ifası ve teslimata ilişkin yükümlülükler ve (iv) bilgilerin saklanması ve ispat yükümlülüğü.

Bununla birlikte e-ticaretin konusu ve kapsamı finansal hizmetler, konut kiralama, paket turlar, bahis, çekiliş, piyango ve benzeri şans oyunlarına ilişkin hizmetler ve mevzuatta sayılan diğer hususları barındırıyorsa Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği uygulama alanı bulmaz.

a.Mesafeli Sözleşmelerde Ön Bilgilendirme

Tüketici siparişi onaylamadan hemen önce, verilen siparişin ödeme yükümlülüğü anlamına geldiği hususunda mevzuatta gösterilen şekilde bilgilendirilmesi gerekir. Tüketicinin mevzuatta belirtilen söz konusu şekilde ön bilgileri edindiğinin kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak teyidinin sağlanması zorunlu olup aksi halde Tüketicinin siparişi ile bağlı olmaması sonucu doğar.

b.Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Cayma Hakkı

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği, tüketicinin cayma hakkına ilişkin olarak “gerektiği şekilde” bilgilendirilmiş olmasını arıyor. Buna göre tüketicinin cayma hakkının kullanım süresi, şekli ve ne yolla kullanılacağı gibi mevzuatta düzenlenen hususlar yönünden bilgilendirilmiş olması gerekir.

c.Mesafeli Satış Sözleşmesinin İfası ve Teslimata İlişkin Yükümlülükler

Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı tarihten itibaren taahhüt ettiği süre içinde edimini yerine getirmek zorunda olup mal satışlarında bu süre her halükarda otuz günü geçemez. Bu yükümlülüğe uyulmaması durumunda tüketici sözleşmeyi feshetme hakkına sahip olur.

Ayrıca sipariş konusu mal ya da hizmet ediminin yerine getirilmesinin imkansızlaştığı hallerde satıcı veya sağlayıcının bildirim ve iade yükümlülüğü vardır.

Sözleşme konusu esas bedel dışında herhangi bir ilave bedel talep edilebilmesi için tüketicinin açık onayının ayrıca alınması zorunlu olup tüketicinin açık onayı alınmadan ilave ödeme yükümlülüğü doğuran seçeneklerin kendiliğinden seçili olarak sunulmuş olmasından dolayı tüketici bir ödemede bulunmuşsa, satıcı veya sağlayıcı bu ödemelerin iadesini derhal yapmak zorundadır.

d.Bilgilerin Saklanması ve İspat Yükümlülüğü

Satıcı veya sağlayıcının; cayma hakkı, bilgilendirme, teslimat ve diğer hususlardaki yükümlülüklerine dair her bir işleme ilişkin bilgi ve belgeyi üç yıl boyunca saklama yükümlülüğü vardır.

8.Kişisel Veriler

KVKK’nın yanı sıra kanunda da kişisel verilerin korunmasına ilişkin hüküm yer almakta olup bu kapsamda, kullanıcılardan alınan kişisel verilerin işlenebilmesi ve aktarımı için kanun uyarınca ilgilinin açık rızasının alınması gerekir. Özel nitelikli kişisel verilerin ilgilinin açık rızası olmaksızın işlenmesi yasaktır.

Kişisel verilerin silinmesi, yok edilmesi ve anonim hale getirilmesiyle ilgili yapılan bütün işlemler kayıt altına alınmalıdır. Elde edilen verilerin işlem tarihinden itibaren “en az üç yıl süreyle” muhafazası sağlanmalı ve bunlara hukuka aykırı olarak erişilmesini ve işlenmesini önlemek için tedbirler alınmalıdır

Bu doğrultuda kişisel verilerin paylaşılması, işlenmesi ve başka amaçlarla kullanılmasını sağlamak adına tüketiciden önceden onay alma yükümlülüğü vardır.

9.Güven Damgası

Tebliğ uyarınca, “güven damgası" adı altında asgari güvenlik ve hizmet kalitesi standartlarına uyan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılara elektronik işaret verilmesi öngörülür. Güven damgası, e-ticaret siteleri için zorunlu olmayıp e-ticaret sitesinin belirli güvenlik tedbirlerini aldığını ve güvenilir olduğunu kullanıcılara gösteren bir sembol niteliğindedir.

10.Şikayet ve Denetim

Gerekli görülen hallerde il müdürlüğünce denetim için görevlendirilen personel tarafından yerinde denetim yapılabilir. Bakanlık tarafından görevlendirilen denetim elemanları, yönetmelik kapsamında bakanlık yetkisine giren hususlarla ilgili olarak her türlü bilgi, belge ve defterleri istemeye, bunları incelemeye ve örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya yetkilidir. Gerekli görülen hallerde birtakım idari yaptırımlar da vardır.

Evet, çok fazla prosedür var gibi görünüyor. Aslında göründüğü kadar karmaşık bir sistem olmadığını söylemek mümkün. Avukatınızdan da destek alarak e-ticaret sektörüne atılabilir ve süreci kolaylıkla yürütebilirsiniz. Özellikle bu zorlu karantina günlerinde mevcut sermayenizi yatırmak için e-ticaret doğru bir kurtarıcı olabilir. Önemli olan satılması planlanan doğru ürün grubunu belirleyip doğru zamanda harekete geçmek!